دل درد در کودکان زیر ٢سال

دل درد در کودکان زیر ٢سال

همه کودکان، به خصوص کودکان زیر ۲ سال و کودکانی که به خوبی قادر به بیان کلمات نیستند، مشکلات شان را با بی قراری و گریه نشان می دهند و این، والدین هستند که باید کم و بیش با علایم و نشانه های جدی که سلامت کودک را تهدید می کند، آشنا باشند.

بقیه در ادامه مطلب

همه کودکان، به خصوص کودکان زیر ۲ سال و کودکانی که به خوبی قادر به بیان کلمات نیستند، مشکلات شان را با بی قراری و گریه نشان می دهند و این، والدین هستند که باید کم و بیش با علایم و نشانه های جدی که سلامت کودک را تهدید می کند، آشنا باشند. در بسیاری از موارد، گریه کودک صرفا به دلایل ساده ای مانند گرسنگی، نیاز به تعویض پوشک و نیاز به توجه مادر است اما در برخی موارد نیز بی قراری و گریه نوزاد، دلیل جدی تر و مهم تری دارد. دل درد در کودکان زیر ۲سال، یکی از همان مشکلاتی است که هرگز نباید مورد غفلت والدین قرار بگیرد. برای آشنایی بیشتر با این مشکل رایج در کودکان زیر ۲ سال، گفت وگوی ما را با دکتر فاطمه فرهمند، فوق تخصص بیماری های گوارش اطفال و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران بخوانید.

▪ عوامل دل درد در کودکان زیر ۲ سال چیست؟

ـ دل درد در کودکان زیر ۲ سال، ممکن است حاد یا مزمن باشد. اکثر اوقات، دل درد در این سنین به دلیل ناراحتی یکی از اعضا یا ارگان های مهم بدن است؛ چرا که دل دردهایی که به دلیل اختلال عملکردی دستگاه گوارش باشد، معمولا در سنین بالای ۴ سال ایجاد می شود. در این گروه سنی باید این عارضه را – چه حاد باشد چه مزمن – جدی گرفت.

▪ والدین چگونه تشخیص دهند که کودکشان دل درد حاد دارد یا مزمن؟

ـ دل درد حاد، دل دردی است که طی روند چند روزه ای برای کودک زیر ۲ سال ایجاد شده باشد اما دل درد مزمن، دل دردی است که بیش از ۳ هفته طول کشیده باشد. اگر دل درد، حاد باشد؛ باید به فکر عوامل عفونی (به خصوص، سرماخوردگی ویروسی که موجب ایجاد علایم سرماخوردگی می شود) بود.

سرماخوردگی، به نحوی سبب درگیری غدد لنفاوی شکم می شود و دل درد ایجاد می کند. کودکی که دچار اسهال و استفراغ یا گاستروآنتریت می شود ممکن است دل درد داشته باشد. کودکی که دچار آنژین چرکی یا ویروس می شود هم ممکن است دچار دل درد شود. اکثر اوقات این بچه ها دچار دل درد حاد می شوند.

در مواردی که آپاندیسیت یا اختلال های انسدادی روده وجود داشته باشد، معمولا دل درد حاد ایجاد می شود. ولی اگر دل درد بیشتر طول بکشد، ممکن است عوامل دیگری در ایجاد آن دخالت داشته باشند از جمله ممکن است عفونت یا هپاتیت، خود را به شکل دل درد نشان دهد یا حتی یبوستی که طول کشیده، می تواند دل درد ایجاد کند. در مواردی نیز دیابت قندی یا دیابت نوع یک، در بچه ها می تواند در ابتدا با دل درد، خودش را نشان بدهد. به ندرت مواردی از قبیل عفونت های ریوی مثل پنومونی (ذات الریه) ممکن است در این گروه سنی به شکل دل درد بروز پیدا کند.

درگیری های مجرای گوارش اعم از زخم معده یا زخم اثنی عشر یا ریفلاکس معده به مری هم گاهی ممکن است با دل درد تظاهر کند. در سن زیر ۲ سال، اکثر اوقات، علت دل درد به یک عامل مهم مثل اختلالاتی که ذکر شد، برمی گردد. دل دردهای عملکردی در زیر ۲سال خیلی شایع نیست.

▪ این دل دردها را چگونه باید پیگیری کرد؟

ـ هر بچه ای که در سن زیر ۲ سال با دل درد مراجعه می کند، باید حتما توسط پزشک معاینه دقیق شود. شرح حال کامل داده شده و برحسب تشخیص پزشک برخی آزمایش های لازم و حتی رادیوگرافی های شکم یا سونوگرافی باید انجام شود. چه بسا مواردی بوده که کودکانی که درگیری کبدی، سنگ مجاری ادراری یا سنگ کیسه صفرا داشته اند، با دل درد مراجعه کرده اند. دل درد ممکن است همراه با استفراغ، اسهال سردرد یا یبوست باشد. در ضمن دل درد با عفونت ادراری باعث بالا رفتن فشارخون هم می شود. در این سن، عفونت ادراری ممکن است بدون علامتی از سوزش ادرار باشد. دل درد در بچه های زیر ۲ سال، چه به شکل حاد - کمتر از ۲ تا ۳ هفته - چه به صورت مزمن که بیش از ۳ هفته است - باید جدی تلقی شده و توسط یک پزشک متخصص کودک و گوارش ویزیت شود و سپس برای درمان آن اقدام های لازم را انجام داد.

▪ بچه های زیر ۲ سال معمولا چگونه دل دردشان را ابراز می کنند و والدین چگونه باید متوجه جدی بودن دل درد او شوند؟

ـ سوال بسیار مهمی است؛ چراکه خیلی اوقات بچه ها در این سن حتی خوب نمی توانند صحبت کنند. با بی قراری، بی اشتهایی یا احیانا با کم خوابیدن و بیدارشدن های مکرر از خواب یا جیغ های زیاد و در مواردی اشاره به محل درد یا اگر بتوانند صحبت کنند، با کلام، دل دردشان را به زبان می آورند. اما اکثر اوقات چون نمی توانند صحبت کنند، علامت را واضح بیان نمی کنند.

ـ در مواردی مثل آپاندیسیت، عفونت کیسه صفرا و سنگ صفرا، علاوه بر دل درد، در معاینه تحریک و حساسیت شکم هم ایجاد می شود. در این گروه سنی، علاوه بر اینکه علت دل درد مساله ای بسیار مهم است کودک نشانه های غیراختصاصی ای هم از خودش نشان می دهد اما والدین خیلی خوب نمی توانند متوجه شوند که فرزندشان دل درد دارد.

▪ به کدام دل دردها نباید زیاد اهمیت داد؟

ـ به طور کلی، هر دل دردی در کودک زیر ۲سال باید جدی گرفته شود. نفخ یا خوردن برخی غذاهای نفاخ بیشتر کودکان بزرگ تر و ۴ سال به بالا را اذیت می کند. مواد غذایی ای که در دسترس همه بچه ها هست، ممکن است سبب دل درد در کودکان بزرگ تر شود. این کودکان بهتر قادرند دل دردشان را بیان کنند. بچه هایی که هر هله هوله ای را می خورند ممکن است با مصرف بیش از حد این مواد دچار دل درد و نفخ شوند. ولی در سن زیر ۲ سال معمول نیست که کودکان بتوانند این علایم را عنوان کنند و والدین فکر کنند که دچار دل درد ناشی از سردی و گرمی غذاها شده. وقتی شکم کودک کار نمی کند و نفخ کرده، مادر متوجه یبوست او می شود یا وقتی اسهال دارد، مادر متوجه می شود که او دچار کم آبی شده اما این نوع دل دردها خیلی مهم نیست و خیلی سریع برطرف می شود. اما بی قراری های متناوب و زیاد، گریه و جیغ کودک، وجود خون در ادرار و مدفوع در کودکان زیر ۲ سال را هرگز نباید کم اهمیت تلقی کرد.

▪ به طور کلی دل درد در کودکان چقدر شایع است؟

ـ کلا شیوع دل درد مزمن در بچه های ۴ تا ۱۶ سال بین۱۰ تا ۱۵ درصد است. در زیر ۲ سال، دل درد زیاد شایع نیست.

▪ درمان این دل دردها چگونه است؟

ـ در سنین زیر ۲ سال، تعیین علت ایجادکننده درد بسیار مهم است. درمان صحیح دل درد تنها از طریق مراجعه به پزشک امکان پذیر است و خانواده ها باید از خوددرمانی برای بهبود دل درد خودداری کنند.

▪ چه توصیه ای برای والدین دارید؟

ـ بچه های زیر ۲ سال بیشتر از سایر کودکان نیاز به مراقبت دارند؛ از نظر رعایت مسایل بهداشتی و مقابله با عوامل بیماری زا که گاهی اپیدمی می شود. اما با مراقبت و تغذیه مناسب به خصوص تغذیه با شیر مادر می توان از بروز بسیاری از عوامل ایجادکننده دل درد ناشی از عفونت جلوگیری کرد. بهتر است غذای کمکی ترجیحا در منزل تهیه شود، همچنین واکسیناسیون منظم می تواند از ابتلای کودک زیر ۲ سال به عفونت های ناخواسته جلوگیری کند. موادغذایی که کودک مصرف می کند باید کاملا بهداشتی بوده و از خوردن موادغذایی که نسبت به سلامت آنها مطمئن نیستید، پرهیز کرده و همچنین مانع از زیاد خوردن کودکان شویم.