مکیدن انگشت ممنوع!

عمل مكیدن در نوزادان كاملا غریزی است. میزان احساس نیز در همه كودكان به طور یكسان دیده نمی‌شود. نوزادان با مكیدن پستان مادر احساس آرامش و اطمینان خاطر می‌كنند. به همین دلیل مكیدن انگشت در كودكانی كه از شیر مادر تغذیه می‌كنند، به ندرت دیده می‌شود و تنها ممكن است به هنگام گرسنگی به این عمل مبادرت ورزند. در سه ماه اول، كودك به محض احساس گرسنگی، می‌خواهد چیزی را بمكد.

بقیه در ادامه مطلب

مکیدن انگشت ممنوع!

عمل مكیدن در نوزادان كاملا غریزی است. میزان احساس نیز در همه كودكان به طور یكسان دیده نمی‌شود. نوزادان با مكیدن پستان مادر احساس آرامش و اطمینان خاطر می‌كنند. به همین دلیل مكیدن انگشت در كودكانی كه از شیر مادر تغذیه می‌كنند، به ندرت دیده می‌شود و تنها ممكن است به هنگام گرسنگی به این عمل مبادرت ورزند. در سه ماه اول، كودك به محض احساس گرسنگی، می‌خواهد چیزی را بمكد به همین علت، مكیدن انگشت تا قبل از 6ماهگی، یا دلیل بر «گرسنگی» نوزاد است و یا ارضاء نشدن كافی «حس غریزی مكیدن» بنابراین اگر كودكی با وجود تغذیه از شیر مادر، سعی در مكیدن انگشت خود دارد مادر بایستی وقت بیشتری را برای هر وعده شیر دادن به او اختصاص دهد و بدین ترتیب به كودك فرصت بیشتری جهت مكیدن از یك پستان داشته باشد. اما اگر كودك با شیرخشك تغذیه می‌شود و درعین حال تمایل زیادی به مكیدن انگشت خود دارد، باید با انتخاب سرپستانكی كه سوراخ كوچك تری دارد. مدت زمان بیشتری را جهت مكیدن دراختیار كودكان گذاشت. اما برخی از كودكان عادت به مكیدن شست دارند. مكیدن شست و مشابه آن نظیر مكیدن انگشتان پا و لبها در شیرخوارگی شایع است. شروع عادت مكیدن شست دركودكان از 4-3 ماهگی و بلافاصله پس از تولد چنین عادتی درونی شكل می‌گیرد. كودك در سنین شیرخوارگی پس از غذا خوردن شست خود را مك می‌زند. برخی ازكودكان به محض اینكه پستانك یا پستان را از دهانشان بیرون بیاورند، به این كار مبادرت می‌ورزند مكیدن شست یكی از اعمال سازشی اولیه است كه كودك بوسیله آن خود را خوشحال می‌كند.

اكثر كودكان داوطلبانه تا پیش از 5 سالگی عادت مكیدن شست و سایر انگشتان را ترك می‌كنند. اما تعدادی نیز به آن ادامه می‌دهند.

اگر مكیدن شست درسنین بالامخصوصاً درسال‌های قبل از مدرسه رفتن مشاهده شود، نشانه اختلال است.

مكیدن انگشت درسنین بالامعمولاً شبها قبل از خواب در موقع گرسنگی، هنگام تماشای تلویزیون بی خوابی و یا بیماری مشاهده می‌شود. برای از بین بردن این عادت بعد از دوره شیرخواری استفاده از تنبیه تلخ كردن یا بستن شست، خجالت، تمسخر، تهدید، تذكر و خارج كردن انگشت كودك از دهان او، بی حركت كردن آرنج و... معمولاشیوه‌های بی‌فایده‌ای هستند و در بعضی مواقع موجب تشدید این عادت خواهند شد. بهترین و موثرترین شیوه آن است كه كودك را به طور مستقیم به سمت اصلاح رفتار نامطلوب فوق هدایت كنیم و او را به كارهایی كه مورد علاقه‌اش می‌باشد واداریم تا به تدریج این عادت از سر وی بیافتد.

پیشگیری عادت برای‌ كودكان نوپا

گاه احساس گرسنگی و نارضایتی‌های مختلف دیگر موجب می‌شود كه كودك با انگشت مكیدن آشنا شود و یا كودك ممكن است حتی بعد از شیرخوردن به انگشت مكیدن مبادرت ورزد. اگر كودك نتواند غریزه مكیدن را از طریق مكیدن شیر از پستان مادر یا پستانك ارضاء كند. به شیوه هایی مانند مكیدن شست و غیره جبران می‌كند.

كودك از شش ماهگی به بعد استقلال داشتن را احساس می‌كند و مكیدن انگشت باعث می‌شود كه او احساس امنیت بیشتری كند. اگر محبت‌ها و توجه لازم شما موجب شود كه كودك توجه به محیط اطراف خود داشته باشد و با امكانات تازه‌ای كه او را با دنیای جدید پیوند می‌دهد آشنا شود به تدریج كمتر به مكیدن شست روی می‌آورد و كم كم آن را ترك می‌كند. غریزه مكیدن پس از یك سالگی از بین می‌رود و اگر كودكی هنوز انگشت می‌مكد، می‌تواند علل مختلفی مانند: حسادت، افسردگی، تغییرات جدید ناخوشایند، تولد یك بچه جدید، ترس از والدین، رفتن به كودكستان و... داشته باشد. گاهی ممكن است كه كودك بدون علت به مكیدن انگشت مبادرت كند، دراین گونه مواقع بهترین راه حل این است كه توجه كودك را به اسباب بازی یا آنچه كه در اطرافش می‌گذرد جلب كنید و با او در فعالیتی شركت كرده و بیشتر اوقات را با او بگذرانید. بنابراین شما می‌توانید زمان مكیدن روزانه‌شان را با مشغول كردن آنان به بازی یا تفریح و سرگرمی كاهش دهید.

پیشگیری عادت برای پیش‌دبستانی‌ها

یكی از این عادات تسكین بخش كودك به هنگام بروز احساس نارضایتی و ناخشنودی «مكیدن انگشت» است.

والدین بایستی در صدد كشف علت اصلی، پناه بردن كودك به عمل مكیدن برآیند و عواملی مانند اختلاف والدین و ناآرا می‌ محیط خانوادگی، حسادت نسبت به برادر و یا خواهر كوچكتر، عادت به مكیدن انگشت در اثر تقلید از كودكان و همبازی‌های دیگر، ارضا نشدن حس مكیدن در دوران نوزادی، در دسترس نداشتن اسباب بازی‌های مناسب، بی حوصلگی و علل مشكوك دیگر را مدنظر داشته باشند و پس از شناخت علت اصلی، سعی در جبران كمبود احتمالی برآیند.

حساسیت به خرج نداده و از روش‌های غلط معمول مبنی بر تهدید، تنبیه، فلفل زدن، باند پیچی كردن و به كار بردن جملاتی كه كودك با شنیدن آنها احساس ناامنی بیشتری می‌كند (مانند دیگه دوستت ندارم و...)، استفاده نكنند. والدین ضمن انتخاب رفتار صحیح در جهت ابراز عشق و علاقه بیشتر نسبت به او، بایستی آرامش خود را نیز حفظ كرده و بپذیرند كه اگر برخوردی منطقی و نه احساسی داشته باشند، دیر یا زود كودك در پاسخگویی به راه حل درست آنها، دست از این كار خواهد كشید.

البته در برخی از موارد پس از ترك عادت، كودك ممكن است بعداز گذراندن دوران نقاهت بیماری خاصی و یا قرار گرفتن در برابر مشكل روحی جدیدی، مجددا برای مدتی شروع به مكیدن انگشت خود كند. دراین صورت، نیز والدین با توجه به توصیه‌های فوق، رفتار مناسب را باید در پیش گیرند.

برخلاف آنچه به‌نظر می‌رسد نق زدن، شرمنده كرده و مسخره كردن كودك می‌تواند دوام و قدرت عادت را افزایش دهد.

زمانی را كه كودك شما بیش از مواقع دیگر شست یا سایر انگشتانشان را مك می‌زنند، با استفاده از یک نمودار میزان مبادرت فرزندتان به مکیدن انگشتش را ثبت كنید. این اطلاعات ممكن است الگویی از عمل مكیدن را در اختیار شما قرار دهد كه شما می‌توانید آن را تغییر دهید.

والدین بایستی با آگاهی كامل، شیوه‌های صحیح برخورد را برگزینند و در برابر این عمل كودك حساسیتی از خود نشان نداده و كاملا خود را «بی تفاوت» جلوه دهند. هرگز به طور مستقیم به كودك نگویید كه انگشت یا دستت را در دهان نبر؛ زیرا تذكرات پی درپی مادر به هنگام مكیدن انگشت، حساسیت بیشتر كودك را برخواهد انگیخت و ممكن است از روی لجاجت، شدت مكیدن را بیشتر كند. متاسفانه گاه مادران از شیوه هایی مانند تهدید و ترساندن كودك از موجودی وحشتناك و یا تنبیهی شدید و نیز به كاربردن جملاتی مانند: «اگه دوباره انگشتت را بمكی، دیگه دوستت ندارم» سعی در ترك این عادت طفل می‌كنند. درحالی كه این رفتارها نه تنها هیچگونه اثری نخواهد داشت، بلكه حتی برعكس به علت تشویش و اضطراب بیشتر كودك از تهدید و تنبیه و یا شك و شبهه در مورد توجه و علاقه مادر نسبت به خود، نتیجه معكوس داشته و كودك با شدت بیشتری سعی در مكیدن انگشت خود خواهد كرد. معمولا زمانی كه كودكان احساس ناامنی می‌كنند، انگشتانشان را می‌مكند. شما می‌توانید با ارائه سایر اشكال امنیت نظیر توجه بیشتر به كودك به شكستن این ارتباط كمك كنید.

استفاده از سیستم پاداشی

اگر كودكان پیش دبستانی زمانی كه این عادت را انجام می‌دهند، نادیده گرفته شوند و زمانیكه این كار را انجام نمی‌دهند تمجید شوند، اكثرا خودشان بطور ریشه‌ای برای ترك این عادت تلاش خواهند كرد.

كودكان بزرگتر از پنج سال

این كودكان ، به یك برنامه ترك عادت سازماندهی شده نیاز دارند. برای شروع این برنامه لازم است همكاری كودكتان را در فرایند ترك عادت جلب نمایید.

شناسایی محرك

یك هفته قبل از شروع برنامه هر زمانی كه كودكتان مبادرت به انجام عادت نمود علامت * را در دفترچه ثبت وضعیت رفتار مکیدن کودک بگذارید. همچنین به مكان و یا نوع فعالیتی كه با عادت همراه است،‌توجه كنید.

خودآگاهی

به كودكانتان كمك كنید تا در روز و زمان مقرر شده شست یا سایر انگشتانشان را در جلوی آینه به مدت پنج تا ده دقیقه مك بزنند. چنین تمریناتی كمك می‌كند تا عادت تحت آگاهی و كنترل ارادی‌قرار گیرد و كودك از اینكه هنگام مكیدن انگشتش چگونه به‌نظر می‌آید آگاه شود.

پیشگیری پاسخ

مكیدن انگشت در موقع خواب یك جنبه به‌ویژه مشكل این عادت است. اگر كودكتان به این كار تمایل دارد، دستهایش را با جوراب بپوشانید و سپس از یك نوار چسبنده برای‌محكم نگه‌داشتن آن استفاده كنید.

پاسخ جایگزین

یك فعالیت دهانی‌جایگزین فرایند ترك عادت را آسان‌تر می‌كند.

پاداش‌ها اولین گام به كار انداختن یك سیستم مبتنی بر پاداش،‌ محدود كردن مكیدن انگشتان در یك مكان یا وضعیتی ویژه و سپس بلافاصله ارائه پاداش به كودك است.

تنبیهات

یك تنبیه موفقیت‌آمیز كه به‌عنوان تنبیه موثر و بی‌خطر آزمایش شده، استفاده از مایعات تلخ است كه بر روی انگشتان كودك مالیده می شود.

در یك مطالعه ویژه به والدین یاد دادند كه شست یا انگشتان كودكانشان را به ماده‌ای به‌نام «استاپزیت» آغشته كنند. آنان این كار یكبار در صبح، زمانی كه كودكان از خواب بلند می شدند و یكبار اندكی قبل از خواب و یكبار در هر زمانی كه موردی از مكیدن انگشت را در شب یا روز مشاهده می‌كردند، انجام می‌دادند. نتایج بسیار چشمگیر بود.

منبع: کتاب " بچه‌های‌خوب، عادت‌های بد " نویسندگان : دكتر چارلز ای شانر – ترزافوی دیگرونیمو-مترجم: میر محی‌الدین گلباز/پژوهشکده باقر العلوم